Trong kỹ thuật hàn cắt gió đá (oxy – gas), chỉ cần một thao tác sai hoặc thiết bị rò khí, ngọn lửa có thể cháy ngược về trong ống dẫn hoặc bình chứa, gây cháy nổ nghiêm trọng. Vì thế, bên cạnh mỏ hàn, van điều áp và ống dẫn khí, van chống cháy ngược gió đá chính là thiết bị bảo vệ bắt buộc trong mọi hệ thống hàn cắt chuyên nghiệp. Dù kích thước nhỏ gọn, nhưng van chống cháy ngược lại đóng vai trò “người gác cổng”, ngăn ngọn lửa quay ngược vào bình, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho thợ hàn và toàn bộ khu vực làm việc. Cùng Gia Phát tìm hiểu sâu hơn về cấu tạo, nguyên lý hoạt động, các loại van phổ biến và nơi mua van chống cháy ngược chính hãng, uy tín tại Việt Nam.
1. Giới thiệu chung về van chống cháy ngược gió đá
Van chống cháy ngược (Flashback Arrestor) là thiết bị an toàn được lắp trên đường ống dẫn khí oxy và khí gas (axetylen, propan...) trong hệ thống hàn cắt gió đá.
Chức năng chính của van là ngăn ngọn lửa hoặc khí cháy ngược đi vào trong đường ống hoặc bình chứa – nơi có áp suất cao, dễ phát nổ.
Nói cách khác, đây là “van một chiều thông minh” có khả năng vừa cho khí đi theo hướng bình thường, vừa tự động khóa lại khi xảy ra hiện tượng cháy ngược.
1.1 Cấu tạo của van chống cháy ngược
Một van chống cháy ngược tiêu chuẩn thường gồm các bộ phận chính sau:
Vỏ van (Housing):
- Làm bằng đồng thau hoặc thép không gỉ, chịu nhiệt và áp suất cao.
- Bên ngoài có mũi tên chỉ hướng dòng khí để lắp đúng chiều.
Bộ phận lọc (Sintered Filter): Có tác dụng giữ lại tạp chất, ngăn tia lửa hoặc hạt nóng lan truyền vào bên trong ống.
Van một chiều (Non-return valve): Chỉ cho khí đi theo một chiều, ngăn dòng ngược khi áp suất đảo chiều.
Bộ phận dập lửa (Flame Arrestor): Là lưới kim loại hoặc lõi gốm xốp có khả năng hấp thu nhiệt và dập tắt ngọn lửa khi cháy ngược.
Bộ phận ngắt tự động (Cut-off valve): Khi có sự cố cháy ngược, áp suất đột ngột tăng → van tự động đóng kín.
1.2 Nguyên lý hoạt động
Nguyên lý của van chống cháy ngược dựa trên ba cơ chế bảo vệ đồng thời:
- Chặn ngược dòng khí: Khi có sự cố áp suất chênh lệch, van một chiều sẽ đóng ngay lập tức, ngăn khí cháy quay ngược.
- Làm mát và dập lửa: Bộ phận lưới lọc kim loại hấp thụ nhiệt, hạ nhiệt độ ngọn lửa xuống dưới điểm cháy → lửa bị tắt hoàn toàn trước khi đi vào ống dẫn.
- Khóa dòng tự động: Nếu phát hiện cháy ngược liên tục hoặc tăng áp đột ngột, van tự động ngắt hoàn toàn dòng khí – bảo vệ người dùng và thiết bị.
Hiểu đơn giản: Khi dòng khí cháy ngược lại, van ngay lập tức “đóng cổng” và “hút nhiệt” để ngọn lửa không thể xâm nhập sâu hơn.
1.3 Lợi ích khi sử dụng van chống cháy ngược gió đá
- An toàn tuyệt đối: Ngăn nguy cơ nổ bình oxy/axetylen – nguyên nhân hàng đầu gây tai nạn trong xưởng hàn.
- Bảo vệ thiết bị: Kéo dài tuổi thọ của van điều áp, ống dẫn, mỏ hàn khỏi tác động nhiệt.
- Tiết kiệm chi phí bảo trì: Giảm thiểu hư hỏng do cháy ngược hoặc áp suất sốc.
- Dễ lắp đặt: Gọn nhẹ, lắp trực tiếp tại đầu bình, đầu mỏ hoặc giữa ống dẫn.
- Tuân thủ tiêu chuẩn an toàn quốc tế (EN 730, ISO 5175).
Một số nhà máy và trung tâm đào tạo nghề hiện nay quy định bắt buộc: mỗi bình khí và mỏ hàn đều phải được lắp van chống cháy ngược trước khi vận hành.
2. Các loại van chống cháy ngược gió đá phổ biến
Tùy theo vị trí lắp đặt, loại khí sử dụng, hoặc thương hiệu, có thể chia van chống cháy ngược thành nhiều nhóm khác nhau. Dưới đây là những loại thông dụng nhất trong ngành.
2.1 Phân loại theo vị trí lắp đặt
Van chống cháy ngược lắp tại đầu bình (Regulator-mounted type):
- Lắp ngay sau van điều áp của bình oxy và bình gas.
- Ngăn cháy ngược ngay từ nguồn khí, bảo vệ toàn bộ hệ thống ống dẫn phía sau.
- Thường dùng trong hệ thống công nghiệp lớn, cố định.
Van chống cháy ngược lắp tại mỏ hàn (Torch-mounted type):
- Lắp ở đầu mỏ, trước tay cầm của người thợ.
- Bảo vệ trực tiếp trong phạm vi thao tác, tiện lợi, nhỏ gọn, dễ tháo lắp.
- Phù hợp cho thợ hàn di động hoặc công trình ngoài trời.
Van chống cháy ngược trung gian (In-line type):
- Đặt giữa đường ống dẫn khí.
- Thường dùng để bổ sung lớp bảo vệ kép, đặc biệt trong hệ thống đường ống dài.
2.2 Phân loại theo loại khí
Van chống cháy ngược cho OXY:
- Thân van thường sơn màu xanh, chịu áp cao hơn (tới 1 MPa).
- Có khả năng ngăn cháy lan cực nhanh.
Van chống cháy ngược cho GAS (Axetylen/Propan):
- Thân màu đỏ hoặc vàng, hoạt động ở áp suất thấp hơn.
- Tích hợp bộ lọc khí chuyên dụng chống muội than và hơi dầu.
Lưu ý: Luôn lắp đúng van cho từng loại khí. Không dùng lẫn giữa van OXY và van GAS – vì thông số áp suất và cấu tạo bên trong khác nhau.
3. Nên mua van chống cháy ngược gió đá ở đâu uy tín
Khi chọn mua van chống cháy ngược, người dùng nên lưu ý các tiêu chí sau để đảm bảo chất lượng và độ an toàn:
- Có chứng nhận tiêu chuẩn an toàn: Sản phẩm đạt chuẩn EN ISO 5175 hoặc CE, có tem kiểm định.
- Thương hiệu rõ ràng: Tránh hàng trôi nổi, không logo, không thông số kỹ thuật.
- Tư vấn kỹ thuật chuyên nghiệp: Đơn vị bán phải hiểu rõ hệ thống hàn cắt, tư vấn loại van phù hợp cho từng bình khí.
- Chính sách bảo hành – đổi trả rõ ràng.
Van chống cháy ngược gió đá tuy chỉ là một linh kiện nhỏ, nhưng lại là “lá chắn an toàn” không thể thiếu trong mọi hệ thống hàn cắt khí. Một khoản đầu tư vài trăm nghìn đồng có thể giúp ngăn chặn thiệt hại hàng chục triệu đồng và quan trọng hơn cả – bảo vệ tính mạng người sử dụng.
Hãy đảm bảo rằng mỗi bình oxy, mỗi mỏ hàn trong xưởng của bạn đều được trang bị van chống cháy ngược đạt chuẩn, và chỉ mua tại đơn vị phân phối chính hãng, uy tín nhé!
