Van 1 chiều là thiết bị quan trọng trong hệ thống thủy lực và khí nén, giúp kiểm soát hướng dòng chảy, ngăn dòng chảy ngược và bảo vệ máy bơm cùng các linh kiện khác.
1. Van 1 Chiều Là Gì?
Van 1 chiều (tên tiếng Anh là Check Valve hoặc Non-return Valve) là một thiết bị không thể thiếu trong các hệ thống thủy lực, khí nén, và máy bơm công nghiệp. Chức năng chính của van là chỉ cho phép lưu chất (chất lỏng hoặc khí) di chuyển theo một hướng duy nhất, đồng thời ngăn không cho dòng chảy quay ngược lại, giúp bảo vệ các thiết bị khác như ống dẫn, bơm, xy lanh khỏi hư hại do áp suất ngược.
Với thiết kế nhỏ gọn, dễ lắp đặt và độ linh hoạt cao, van 1 chiều giúp duy trì hiệu suất ổn định cho hệ thống, hạn chế tình trạng mất áp, rò rỉ và hao mòn thiết bị. Nhờ đó, tuổi thọ của máy móc được kéo dài và hiệu quả vận hành được tối ưu hơn.
Trong thực tế, van 1 chiều được xem như “người gác cổng” trong đường ống — đảm bảo dòng chảy luôn ổn định, an toàn và đúng hướng, giúp toàn bộ hệ thống hoạt động trơn tru và tiết kiệm năng lượng.
2. Cấu tạo và nguyên lý của van 1 chiều
Cấu tạo
Van 1 chiều có nhiều loại nhằm phục vụ những mục đích khác nhau, vì vậy cấu tạo của mỗi loại van cũng có những điểm đặc biệt riêng. Tuy nhiên, cấu tạo cơ bản của van thường bao gồm:
- Thân van: bảo vệ các chi tiết bên trong van và cho lưu chất đi qua. Thân van thường được làm từ các vật liệu cứng cáp, chịu nhiệt tốt như: Gang, đồng, thép, inox…
- Đĩa van (lá van): là bộ phận quan trọng nhất trong van 1 chiều, có tác dụng chính trong việc cho phép hoặc không cho lưu chất đi qua. Đĩa van thường được làm từ thép không gỉ
- Chốt định vị: có tác dụng kết nối giữa thân van và đĩa van
- Lò xo: tạo lực đàn hồi giúp đĩa van đóng lại khi không có lưu chất chảy qua
Nguyên lý hoạt động
Khi không có lưu chất đi qua, đĩa van sẽ đóng do tác động của lò xo. Khi bắt đầu có lưu chất, đĩa van sẽ mở từ từ dưới áp lực của dòng chảy. Độ mở của van tùy thuộc vào lưu lượng của lưu chất.
Khi dòng chảy dừng lại, lá van sẽ chịu tác động của lò xo và dòng chảy ngược nên sẽ đóng lại. Khi van đóng, dòng chảy của lưu chất sẽ không thể chảy ngược lại vào cửa van.
3. Các loại van 1 chiều
Van 1 chiều được thiết kế với nhiều hình dạng, kích thước và vật liệu khác nhau để phục vụ nhiều mục đích như dùng cho máy bơm nước, máy nén khí, máy bơm tăng áp, máy rửa xe, bình nóng lạnh… Dưới đây là các loại van 1 chiều phổ biến hiện nay:
3.1. Van 1 chiều lá lật
Van 1 chiều lá lật có cấu tạo với lá van có thể lật qua lật lại nên được gọi là van lá lật. Với tính năng như một van 1 chiều thông thường, van lá lật cũng cho lưu chất (thường là nước) chảy qua theo một hướng nhất định và ngăn nước chảy ngược lại vào máy bơm.
Tùy vào điều kiện môi trường của chất lỏng là nước nóng, hóa chất, nước sạch… hoặc điều kiện sử dụng như bơm nước áp lực cao, bơm nước gia đình, bơm nước tưới cây mà người dùng lựa chọn các loại van lá lật khác nhau.
Giá van 1 chiều lá lật nhựa PVC cũng rẻ hơn nhiều so với van inox hoặc gang. Vì vậy, người dùng cần cân nhắc nhu cầu sử dụng để lựa chọn được loại van phù hợp, tránh lãng phí.
Van lá lật có 2 kiểu kết nối chính là: Kiểu ren và Kiểu mặt bích.
- Kiểu ren: Kích cỡ van từ DN15 đến DN65, thường dùng trong bơm nước sạch gia đình, bơm tăng áp…
- Kiểu mặt bích: Kích cỡ van từ DN15 đến DN500, thường dùng trong bơm nước thải hoặc máy bơm nước công nghiệp.
3.2. Van 1 chiều lò xo
Van 1 chiều lò xo là loại van có phần đĩa được gắn với lò xo cố định trong thân van. Khi có dòng lưu chất đi qua (mở máy bơm, máy nén khí…), áp lực của dòng chất này sẽ tác động vào đĩa van và ép lò xo lại. Lúc này van được mở ra và cho dòng lưu chất đi qua. Khi ngưng cấp dòng lưu chất (tắt máy bơm, máy nén khí…), lực đàn hồi của lò xo sẽ đưa van về bị trí ban đầu. Lúc này van sẽ được đóng lại.
Van lò xo thường được dùng trong các đường ống thẳng đứng như bơm nước lên tầng cao, máy bơm nước giếng khoan, để tránh dòng lưu chất chảy ngược lại với áp lực cao sẽ gây hỏng hóc các chi tiết máy bơm.
Van 1 chiều lò xo cũng được làm từ nhiều chất liệu khác nhau như gang, inox, đồng, nhựa. Mỗi loại van lại có một công dụng đặc biệt và cùng với đó thì giá van 1 chiều lò xo mỗi loại cũng khác nhau. Người dùng nên cân nhắc lựa chọn một cách phù hợp.
3.3. Van 1 chiều cánh bướm
Van 1 chiều cánh bướm là loại van thường được lắp cho hệ thống cấp nước. Van cánh bướm có cấu tạo cơ bản giống van 1 chiều lá lật. Khác nhau ở chỗ 2 cánh van được thiết kế dạng gập, đóng mở như cánh bướm.
Van cánh bướm có thân van thường làm bằng gang hoặc inox. Hai lá bơm được làm từ inox 304 chắc chắn, chống gỉ sét. Ở giữa hai lá bơm là trục inox được cố định vào thân bơm và lò xo giúp hai lá bơm gập mở dễ dàng.
Để đóng mở van 1 chiều cánh bớm thì lưu chất phải có một áp lực đủ lớn mới thắng được lực hãm của lò xo. Vì vậy, van cánh bướm thường được dùng cho các hệ thống đường ống của khu công nghiệp, nhà máy lọc nước, xử lý nước thải…
3.4. Van 1 chiều hơi
Van 1 chiều hơi hay van khí nén 1 chiều, van chữ ngã là thiết bị chuyên dùng cho hệ thống nồi hơi, nước nóng (nhiệt độ lên đến 250ºC), chỉ cho phép lưu chất di chuyển theo một hướng nhất định trong ống dẫn mà không cho chảy ngược lại khi dừng cung cấp hoặc đường ống xảy ra sự cố dẫn đến sụt giảm lưu lượng lưu chất.
Khi có lưu chất đi vào van, nếu áp lực đủ lớn sẽ thắng được lực đẩy của lò xo, đĩa van sẽ nâng lên và cho lưu chất đi qua. Khi không có lưu chất đi qua hoặc lưu chất yếu, lò xo sẽ đàn hồi lại và đóng đĩa van, không cho hơi hoặc nước nóng quay ngược trở lại.
3.5. Van 1 chiều đĩa
Van đĩa hay van 1 chiều cối có thiết kế gồm 1 đĩa làm kín chịu lực nén của lò xo. Khi lưu chất chảy qua thắng được lực đàn hồi của lò xo thì van sẽ mở, lưu chất chảy qua. Van chỉ cho lưu chất di chuyển theo một hướng nhất định
Với thiết kế hoàn toàn từ inox, van cho phép bơm được lưu chất có nhiệt độ lên tới 200ºC, thích hợp để bơm nước nóng, hóa chất có tính ăn mòn cao…
Để lựa chọn được một loại van phù hợp với nhu cầu của mình, trước hết người dùng cần xác định rõ yêu cầu công việc là gì. Ví dụ dùng để bơm hơi, bơm nước nóng, bơm nước sinh hoạt, bơm nước thải… từ đó sẽ lựa chọn được một loại van phù hợp, vừa đảm bảo được hiệu suất làm việc tối đa, lại tiết kiệm chi phí. Liên hệ chúng tôi để được tư vấn và báo giá sản phẩm chi tiết.
